Điều trị Toxoplasma não ở người HIV

Toxoplasma não là gì, nguy hiểm như thế nào? Điều trị Toxoplasma não ở người HIV theo phác đồ ra sao? Triệu chứng, chẩn đoán bệnh viêm não do Toxoplasma là gì? Những đối tượng nào thì có thể gặp căn bệnh này? Căn nguyên và phương pháp điều trị viêm não do Toxoplasma gondii theo phác đồ chuẩn mang lại hiệu quả cao nhất là thế nào?

Toxoplasma gây viêm não là gì?

Tên đầy đủ: Toxoplasma gondii là một loại kí sinh trùng nội bào phổ biến ở chim và động vật có vú. Con người có thể bị lây nhiễm loài kí sinh này do nuốt trứng trong thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm phân mèo là phương thức phổ biến nhất của nhiễm trùng đường miệng. Nhiễm trùng cũng có thể xảy ra khi ăn thịt sống hoặc thịt chưa nấu chín có chứa mô nang, thông thường là thịt cừu, thịt lợn, hoặc thi thoảng là thịt bò.

Sau khi ăn vào nang trứng hoặc mô nang, thể tachyzoit được phóng thích và lan truyền khắp cơ thể. Ở người có hệ miễn dịch bình thường, quá trình nhiễm trùng cấp tính này sẽ nhẹ nhàng và thoáng qua khiến chúng ta không để ý tới. Một số ít có thể gây viêm hạch, sốt, đau mỏi cơ khớp. Hệ miễn dịch tốt sẽ giúp ức chế kí sinh này và khiến chúng bị ”ngủ đông”. Khi cơ thể có hệ miễn dịch bị suy giảm như ở người nhiễm HIV giai đoạn AIDS, nó sẽ được tái hoạt gây bệnh cho cơ thể vật chủ.

Viêm não do Toxoplasma có triệu chứng như thế nào?

Những người AIDS bị viêm não do Toxoplasma gondii tấn công sẽ có những triệu chứng chủ đạo sau:

Đau đầu, đau dữ dội, tăng dần, uống thuốc giảm đau không đỡ.
Yếu liệt thường là một bên chân tay trước.
Đi lại khó khăn, càng ngày đi càng yếu
Có trường hợp đau đầu kết hợp nhìn mờ.
Xuất hiện những cơn co giật, động kinh bất ngờ.

Chẩn đoán nhiễm Toxoplasma não như thế nào?

+ Dựa vào lâm sàng là các triệu chứng đã mô tả ở trên kết hợp với cận lâm sàng.

+ Điển hình trên phim MRI cộng hưởng từ có thuốc cản quang sẽ thấy hình ảnh vòng tròn như chiếc nhẫn tăng tín hiệu, đồng thời xung quanh tổ chức có phù nề. Đường trắng giữa bị lệch do chèn ép.

**MRI hình ảnh vòng nhẫn điển hình của Toxoplasma não**

+ Xét nghiệm huyết thanh miễn dịch thường có chỉ số Toxoplasma gondii IgG tăng cao. Ít khi là IgM dương tính lắm. Vì đa phần đây là những trường hợp đã nhiễm Toxoplasma từ trước, sau đó khi hệ miễn dịch yếu quá nó tái hoạt, bùng lên gây viêm não. Chính vì vậy, chỉ số huyết thanh miễn dịch này không phải là chẩn đoán xác định, nhưng khi nó tăng cao và kết hợp các yếu tố kể trên thì cho phép bác sĩ lâm sàng chẩn đoán xác định ca bệnh nhiễm Toxoplasma não.

Điều trị Toxoplasma não ở người HIV này như thế nào?

Điều trị viêm não do loại kí sinh Toxoplasma não này không khó, nhưng chủ yếu phải phát hiện và chữa trị kịp thời. Ngoài ra phải kiên trì điều trị hàng năm trời để ngăn ngừa tái phát. Nếu không phát hiện kịp thời có thể để lại di chứng nặng nề như yếu liệt suốt đời do tổn thương não.

Về phác đồ lý thuyết Bộ Y tế đưa ra là:

a. Người lớn
Phác đồ điều trị: co-trimoxazole liều tính theo TMP 10 mg/kg/ngày chia 2 lần/ngày trong 6 tuần.
Điều trị duy trì: co-trimoxazole uống liều 960 mg/ngày; ngừng khi người bệnh điều trị ARV trên 1 năm, lâm sàng ổn định và CD4 trên 350 tế bào/mm3 hoặc tải lượng HIV dưỡi ngưỡng phát hiện.
b. Trẻ em
Nhiễm Toxoplasma bẩm sinh: Thời gian điều trị là 12 tháng hoặc do thầy thuốc có kinh nghiệm về điều trị Toxoplasma quyết định. Sử dụng một trong hai phác đồ sau:
– Co-trimoxazole (CTX): liều dựa trên TMP 10 mg/kg/ngày chia 2 lần
– Pyrimethamine 2 mg/kg/ngày uống một lần trong 2 ngày; sau đó uống 1 mg/kg/ngày uống một lần trong 2 – 6 tháng; tiếp theo là uống 1 mg/kg/ngày (3 lần/tuần).
+ sulfadiazine uống 50 mg/kg chia 2 lần/ngày + acid folinic uống hoặc tiêm bắp 10 mg/lần cùng với mỗi liều pyrimethamin.

Về thực tế lâm sàng:

Áp dụng là với người lớn cân nặng khoảng từ 50kg trở lên: mỗi ngày uống 4 lần, mỗi lần 1 viên Cotrim 960 mg hoặc ngày uống 2 lần, mỗi lần 2 viên Cotrim 960 mg. Uống liên tục trong tối thiểu 2 tháng, sau đó giảm dần liều. Duy trì lâu dài ít nhất cả 1 năm với liều 1 viên Cotrim 960 mg/ ngày. Chỉ dừng khi đã uống đủ ARV ít nhất 1 năm, CD4 tăng cao > 350 tế bào/ mm3 hoặc tải lượng virus HIV đã âm tính.

Tốt nhất là liên hệ với bác sĩ Thắng để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm thực tế.