Uống PEP có bị kháng thuốc ARV không?

L.S hỏi: thưa bác sĩ uống PEP có bị kháng thuốc ARV không? Ngày trước em uống thuốc ARV điều trị PEP ở viện Nhiệt đới phác đồ bậc 2, nay em lại được chỉ định bậc 1. Vậy có bị kháng thuốc ARV không, uống thuốc PEP bậc 1 lần này có hiệu quả không ạ? Cảm ơn bác sĩ nhiều ạ.

Thuốc PEP là gì?

Trước tiên, chúng ta cần hiểu thuốc PEP là gì. Đây là một loại thuốc ARV dùng trong điều trị dự phòng lây nhiễm HIV sau khi có hành vi nguy cơ lây HIV từ người khác. Nó không giống với PREP là dùng thuốc trước khi có hành vi nguy cơ lây HIV.

PEP là viết tắt của tiếng Anh Post Exposure Prophylaxis và nó chỉ có hiệu quả khi dùng đúng thuốc trong vòng 72 giờ. Uống thuốc PEP sau 72 giờ thì lợi ích bị giảm đi rất nhiều, và sau 120 giờ thì hoàn toàn không có chỉ định sử dụng thuốc PEP nữa.

Các loại thuốc PEP?

Nói đúng ra, thuốc PEP là các thuốc ARV dùng trong điều trị PEP. Tức là, người ta sẽ phối hợp các loại thuốc ARV với nhau để uống ngay sau khi có nguy cơ nhằm ngăn ngừa lây nhiễm HIV. Do đó, thuốc PEP có rất nhiều loại. Tùy thuộc vào cách phối hợp các hoạt chất ARV mà có nhiều loại thuốc PEP khác nhau.

Trong đó, đáng chú ý phổ biến hiện nay là có 2 phác đồ điều trị PEP bậc 1 và điều trị PEP bậc 2:

Thuốc PEP bậc 1 là: Acriptega, Avonza, Eltvir, Trustiva, EET Macleods, Viropil, Spegra…
Thuốc PEP bậc 2 là: Aluvia, Lopimune kết hợp với Tavin-em, Tenof-em, Ricovir-em…

Tại sao lại có nhiều loại thuốc PEP khác nhau?

Sở dĩ phải có nhiều loại thuốc PEP khác nhau là tùy thuộc vào nguy cơ lây HIV cao hay thấp, cơ địa người dùng PEP có dị ứng thuốc ARV hay không. Ngoài ra, có sự khác biệt không hề nhỏ giữa những phác đồ điều trị PEP chính là ở tác dụng phụ.

Có những loại thuốc PEP uống vào rất mệt, bị dị ứng, nổi ban mẩn ngứa nhưng có loại thì không. Có loại thuốc PEP uống vào mệt mỏi, nôn ói, nhưng có loại thì không như vậy…

Vậy, uống thuốc PEP bậc 2 dự phòng phơi nhiễm HIV là gì?

Đó chính là việc dùng kết hợp Aluvia hoặc Lopimune (hoạt chất Lopinavir/ritonavir) với Tenof-em, Tavin-em hoặc Ricovir-em (có 2 hoạt chất là Tenofovir + Emtricitabine).

Ưu điểm của uống thuốc PEP bậc 2:

Phác đồ mạnh nhất, đem lại hiệu quả điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV tối ưu nhất.
Ít tác dụng phụ, an toàn với gan thận hơn so với phác đồ TDF-3TC-EFV.

Nhược điểm của uống thuốc PEP bậc 2:

Đắt tiền hơn so với phác đồ thuốc PEP bậc 1
Ngày phải uống 5 viên thuốc so với PEP bậc 1 chỉ uống 1 viên/ ngày.
Không phổ biến và khó tìm mua hơn thuốc PEP bậc 1.

Uống PEP có bị kháng thuốc ARV không?

Việc uống thuốc PEP lần nào là chỉ tính riêng cho lần đó. Nếu lần trước dùng thuốc PEP bậc 2, bây giờ dùng PEP bậc 1 cũng không sao bạn nhé. Đây cũng chính là điểm khác biệt so với điều trị ARV của người đã nhiễm HIV. Trong khi thuốc điều trị PEP và thuốc dành cho người nhiễm HIV là như nhau.

Với người đã nhiễm HIV, bắt buộc phải sử dụng phác đồ điều trị ARV theo thứ tự bậc 1 rồi mới lên bậc 2 và bậc 3. Tuy nhiên, điều trị phơi nhiễm HIV, điều trị PEP thì bạn có thể chọn bất kì phác đồ nào. Các bác sĩ thấy nguy cơ cao có thể chọn cho bạn phác đồ điều trị PEP bậc 2, vì nó mạnh và ít tác dụng phụ nữa.

Bây giờ bạn có nguy cơ thì lại uống thuốc PEP bậc 1 không sao cả. Vì bạn không bị nhiễm HIV trước đó, do vậy việc dùng thuốc bậc nào không quan trọng đến kháng thuốc ARV. Nhưng ở chiều ngược lại, người nhiễm HIV mà uống phác đồ lung tung dễ bị kháng thuốc ARV.

Lí do kháng thuốc ARV khi dùng phác đồ điều trị ARV sai là vì virus HIV sẽ biến đổi, đột biến gien sinh ra kháng thuốc.

Vì vậy bạn hãy yên tâm nhé. Chúc bạn sức khỏe.