Theo bạn uống ARV bao lâu bị kháng thuốc? 1 năm, 2 năm, 5 năm hay 10 năm? Tại sao lại bị kháng thuốc ARV? Kháng thuốc ARV là gì, biểu hiện của nó ra sao? Cách phát hiện kháng thuốc ARV như thế nào?
Kháng thuốc ARV là gì?
Đó là tình trạng sau nhiều năm tháng uống thuốc ARV, cơ thể bạn vẫn bị diễn biến nặng hơn. Bạn vẫn uống thuốc nhưng thuốc ARV đó không còn tác dụng ức chế virus HIV nữa. Chúng vẫn tăng sinh, nhân bản, sao chép và phá hủy nhiều hơn tế bào miễn dịch CD4 của bạn. Nói đơn giản là khi bị kháng thuốc thì uống ARV cũng như không. Đây thực sự là tình trạng nguy hiểm rất đáng báo động.
Tại sao lại có tình trạng kháng thuốc ARV xảy ra?
Virus HIV cũng giống như nhiều loại virus khác, chúng có khả năng biến đổi. Tuy cấu trúc thì thật đơn giản, chẳng có bộ não để suy nghĩ phức tạp như con người. Nhưng chính cái càng đơn gian ấy lại khiến chúng trở nên vô cùng nguy hiểm. Có khác gì con COVID-19 sinh ra đủ loại biến thể alpha, beta, gamma, delta…để kháng lại vắc xin đâu. Chuyện kháng thuốc ARV cũng xảy ra theo một cách tương tự. Virus HIV biến đổi cấu trúc gen của chúng để ngăn cản khả năng can thiệp của thuốc ARV trong quá trình chúng sao chép. Nói cách khác, chúng đã tạo được vỏ bọc trước thuốc ARV. Đó cũng là lẽ hợp với quy luật chọn lọc tự nhiên mà thôi. Tiến trình tiến hóa giúp một loại sinh vật có thể tồn tại trên trái đất.
Yếu tố thúc đẩy quá trình kháng thuốc ARV diễn ra nhanh hơn?
Dù là chọn lọc tự nhiên, dù là tài năng của virus HIV có giỏi đến cỡ nào thì chúng vẫn cần thời gian. Nhưng hành vi của bạn có thể giúp chúng xảy ra nhanh hơn. Những thói quen sai, cách điều trị không đúng đắn sẽ chẳng khác nào chất xúc tác cho sự biến đổi đó. Cụ thể bạn cần phải tránh những chuyện sau để giảm nguy cơ kháng thuốc ARV xảy ra:
- Uống thuốc ARV sai giờ, uống lung tung, thích lúc nào uống lúc đó.
- Tự ý ngừng thuốc ARV khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Quan hệ tình dục không an toàn với nhiều đối tượng không rõ nguồn gốc.
- Đổi phác đồ, đổi thuốc ARV một cách lộn xộn, không theo chuyên môn.
- Điều trị ARV chậm trễ, phác đồ lệch chuẩn.
- Làm việc quá sức, căng thẳng, rượu bia, chất kích thích…
Biểu hiện của kháng thuốc ARV là gì?
Giai đoạn đầu thì không có triệu chứng, chỉ khi kháng thuốc xảy ra lâu thì mới thấy hậu quả rõ rệt. Khi mới kháng thuốc ARV, virus HIV bắt đầu tăng sinh trở lại. Chúng lại tiếp tục đi gặm nhấm, phá hủy tế bào miễn dịch CD4. Sau thời gian dài bệnh nhân không phát hiện ra, CD4 sẽ bị tiêu diệt gần hết. Lúc đó bạn sẽ rơi vào giai đoạn lâm sàng 4 hay còn gọi là AIDS. Biểu hiện sẽ là:
- Gầy sút cân
- Sốt kéo dài
- Ho, khạc đờm
- Tiêu chảy kéo dài, uống thuốc không đỡ.
- Đau mỏi người
- Lở loét toàn thân
- Đau đầu
- Hoa mắt
- Chóng mặt, nhìn mờ
- Tê bì chân tay, nặng hơn thì nằm liệt giường
- Lông tóc móng bị rụng
- Nấm miệng, nấm họng
- Nuốt đau
- …
Cách phát hiện kháng thuốc ARV?
Thường thì chúng ta sẽ phải làm xét nghiệm để phát hiện sớm chuyện này xảy ra. Đương nhiên với thời đại công nghệ, trình độ, sự tiếp cận y học dễ dàng thì không thể để bệnh nhân bị AIDS được. Do đó, nhất thiết chúng ta phải làm xét nghiệm định kì thường xuyên. Một số xét nghiệm dùng để chẩn đoán sớm kháng thuốc ARV khi còn sớm là:
- Xét nghiệm số lượng tế bào miễn dịch CD4
- Xét nghiệm tải lượng virus HIV-RNA
- Xét nghiệm đột biến gien kháng thuốc ARV.
Ngoài ra chúng ta cũng cần làm một số xét nghiệm thường qui như công thức máu, chức năng gan, thận, siêu âm ổ bụng…Nhưng xét nghiệm này không trực tiếp nói lên chuyện kháng thuốc ARV. Nhưng qua đó cho bác sĩ biết về tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.
Vậy uống ARV sau bao lâu bị kháng thuốc?
Chính xác thì không có thời gian tối đa, mà chỉ có tối thiểu. Tức là phải ít nhất trên 1 năm uống thuốc ARV liên tục mới có thể xảy ra hiện tượng khác thuốc. Còn thời gian tối đa thì như đã phân tích. Tùy thuộc rất nhiều yếu tố, nên có người 5 năm, có bệnh nhân khác lại 10 năm mới xảy ra kháng thuốc. Thực tế nhiều bệnh nhân đang điều trị HIV theo bác sĩ Thắng thì trên 15 năm năm nay chưa xảy ra kháng thuốc ARV. Chúng ta sinh ra không hoàn toàn giống nhau. Mỗi người đều có cơ địa, thể trạng khác nhau. Nhưng để hạn chế thấp nhất việc có thể xảy ra kháng thuốc ARV, bắt buộc mọi người phải tuân thủ qui tắc. Phòng chống COVID-19 có qui tắc 5K thì phòng kháng thuốc ARV cũng phải tuân thủ điều trị ARV chặt chẽ.
Xem thêm:
Quên uống thuốc ARV phải làm sao?
Mua thuốc ARV EET Macleods tốt nhất
Bác sĩ Thắng điều trị HIV tốt nhất
Uống thuốc ARV sống được bao lâu