Điều trị bệnh do Cytomegalovirus (CMV) ở người HIV

Điều trị bệnh do Cytomegalovirus ở người HIV như thế nào? Cytomegalovirus hay còn được viết tắt là CMV. Bệnh do virus này biểu hiện ra sao, có nguy hiểm không? CMV có thể gây bệnh ở những cơ quan nào trong cơ thể? Tiêu chuẩn chẩn đoán và cách điều trị bệnh do CMV ở người nhiễm HIV có gì đặc biệt?

Bệnh do Cytomegalovirus CMV là gì?

Cytomegalovirus (CMV) có thể gây nhiễm trùng có nhiều mức độ nghiêm trọng. Một hội chứng tương tự như tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn nhưng không kèm viêm họng nghiêm trọng là phổ biến. Bệnh cư trú ở ổ nặng, bao gồm viêm võng mạc, có thể phát triển ở những bệnh nhân nhiễm HIV và, hiếm khi, ở những người nhận ghép tạng và những bệnh nhân suy giảm miễn dịch khác. Bệnh hệ thống nghiêm trọng có thể phát triển ở trẻ sơ sinh và những bệnh nhân suy giảm miễn dịch.

CMV (herpesvirus loại 5 của người) được truyền qua máu, dịch cơ thể, hoặc các cơ quan được cấy ghép. Nhiễm trùng có thể xảy ra đột ngột hoặc trong khi sinh. Tỷ lệ hiện mắc tăng theo tuổi; 60-90% người lớn bị nhiễm CMV (dẫn đến nhiễm trùng lâu dài). Các nhóm kinh tế xã hội thấp có khuynh hướng có tỷ lệ nhiễm cao hơn.

Nhiễm trùng CMV bẩm sinh có thể không có triệu chứng hoặc có thể gây sẩy thai, thai chết lưu, hoặc tử vong sau sinh. Các biến chứng bao gồm tổn thương gan nặng và hệ thần kinh trung ương.

Biểu hiện bệnh do Cytomegalovirus ở các cơ quan khác nhau như thế nào?

Loại virus CMV này thường gây bệnh ở người suy giảm miễn dịch và tấn công vào các cơ quan như mắt, đường tiêu hóa và hệ thần kinh. Những triệu chứng lâm sàng bao gồm:

+ Viêm võng mạc: nhìn mờ, có những đám đen hoặc chấm đen di động, những điểm tối trước mắt, sợ ánh sáng, tiến triển tới bong võng mạc và mù hoàn toàn nếu không điều trị. Có thể ở một bên mắt, hoặc lan sang mắt còn lại. Các tổn thương võng mạc
thường không thể phục hồi.
+ Viêm đại tràng: gầy sút, đau bụng, tiêu chảy, sốt, có thể gây thủng ruột, xuất huyết tiêu hóa.
+ Viêm thực quản: nuốt đau
+ Bệnh ở hệ thần kinh trung ương: sa sút trí tuệ, viêm não, viêm đa rễ thần kinh, dịch não tủy tăng tế bào, protein bình thường hoặc tăng, nguy cơ tử vong cao.

Chẩn đoán bệnh do Cytomegalovirus CMV như thế nào?

+ Viêm võng mạc: Soi đáy mắt có các đám hoại tử (màu trắng) ở võng mạc, có thể kèm theo xuất huyết võng mạc, đơn độc hoặc nhiều đám lan toả.
+ Viêm đại tràng, viêm thực quản, viêm não: Nếu có điều kiện lấy bệnh phẩm từ sinh thiết não, dịch não tuỷ, máu làm xét nghiệm nuôi cấy hoặc chẩn đoán PCR.

Thực tế là chủ yếu dựa vào kinh nghiệm lâm sàng của người thầy thuốc có kinh nghiệm và những yếu tố nguy cơ của bệnh nhân để nghĩ tới bệnh do CMV.

Điều trị bệnh do Cytomegalovirus ở người HIV như thế nào?

+ Điều trị viêm võng mạc do CMV

Điều trị tấn công (trong giai đoạn cấp):
Phác đồ ưu tiên: Tiêm nội nhãn ganciclovir 2 mg trong 0,05 – 0,1 ml/lần x 2 lần/tuần x 2 tuần kết hợp với valganciclovir 900 mg uống 2 lần/ngày x 14 – 21 ngày.
Phác đồ thay thế: phối hợp tiêm nội nhãn ganciclovir 2 mg trong 0,05 – 0,1 ml/lần x 2 lần/tuần x 2 tuần cộng thêm một trong các phác đồ sau:
– Ganciclovir truyền tĩnh mạch 5 mg/kg/lần x 2 lần/ngày x 14-21 ngày
– Foscarnet truyền tĩnh mạch 60 mg/kg x 3 lần/ngày hoặc 90 mg/kg x 2 lần/ngày trong 14-21 ngày.

Điều trị duy trì: Sử dụng một trong các phác đồ sau:
– Valganciclovir uống 900 mg uống 1 lần/ngày
– Gancyclovir truyền tĩnh mạch 5 mg/kg/ngày
– Foscarnet truyền tĩnh mạch 90 – 120 mg/kg/ngày.

Ngừng điều trị: khi đã điều trị CMV trong ít nhất 3-6 tháng, tổn thương do CMV ở dạng bất hoạt và người bệnh đã điều trị ARV và có CD4 > 100 tế bào/mm3 liên tục trong 3-6 tháng.