Máu bắn lên da lành có lây HIV không?

K.N.H hỏi: thưa bác sĩ, máu bắn lên da lành có bị lây HIV không ạ? Em là sinh viên trường y, thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với máu. Hôm trước có chạm máu khi thay dịch truyền, liệu em có bị lây HIV không ạ. Cảm ơn bác sĩ.

HIV lây theo những con đường nào?

HIV là một loại virus rất đáng sợ, không chỉ vì có thể gây chết người mà còn bởi sự kì thị của xã hội dành cho nó. Kể từ khi được phát hiện lần đầu cách đây nhiều thập kỉ, HIV vẫn chưa thể được đẩy lùi hoàn toàn. Khi nhiễm HIV sẽ khiến cơ thể người bệnh suy giảm miễn dịch và tử vong do các bệnh nhiễm trùng cơ hội.

Đa phần các ca nhiễm HIV có thể điều trị tại nhà, song những trường hợp nặng phải nhập viện với tiên lượng rất xấu. Hơn nữa, ở giai đoạn AIDS, người nhiễm HIV ”sống còn khổ hơn cả chết”.

Các đường lây HIV phổ biến là:

HIV lây theo đường máu:

Ở người nhiễm bệnh, virus HIV tồn tại nhiều trong máu, kể cả máu toàn phần hay các chế phẩm từ máu như huyết tương, tiểu cầu, các yếu tố đông máu, hồng cầu,… Ngoài truyền máu, người bệnh có thể lây HIV cho người lành bằng đường máu thông qua các dụng cụ xuyên chích qua da như:

Dùng chung các loại kim châm cứu, kim xăm trổ, xăm mày, lưỡi dao cạo râu, các dụng cụ xăm lông mi,…
Sử dụng chung bơm kim tiêm, đặc biệt là những người tiêm chích ma túy.
Dụng chung các vật dụng phẫu thuật, dụng cụ khám chữa bệnh,… chưa được tiệt trùng đúng cách.
Dùng chung bàn chải đánh răng có dính máu của người bệnh.
Lây truyền trực tiếp qua máu khi người lành tiếp xúc trực tiếp với máu người bệnh thông qua vết thương hở trên da hoặc niêm mạc bị trầy xát.
Lây truyền qua đường truyền máu, cấy ghép mô tạng,… từ người nhiễm HIV sang người lành.

HIV lây theo đường quan hệ tình dục không an toàn:

Đây là con đường lây nhiễm HIV phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt là quan hệ ở nhóm đồng tính nam (MSM). Virus HIV có thể lây truyền từ người bệnh sang người lành qua tất cả các hình thức quan hệ như: dương vật – hậu môn, dương vật – miệng, dương vật – âm đạo,…

Nguy cơ lây nhiễm HIV qua mỗi hình thức quan hệ tình dục là khác nhau, trong đó nguy cơ lây nhiễm cao nhất là quan hệ qua đường hậu môn, thấp nhất là qua đường miệng. Tuy nhiên, chúng ta không được chủ quan với bất kì hình thức quan hệ tình dục không an toàn nào, dù tỉ lệ thấp thì vẫn có thể lây HIV.

HIV lây truyền từ mẹ sang con:

Lây nhiễm HIV khi mang thai

Để nuôi dưỡng thai nhi, máu mẹ sẽ được truyền trực tiếp cho thai thông qua rau thai. Trong máu này cũng chứa virus HIV nên cũng khiến thai nhi nhiễm bệnh từ sớm.

Lây nhiễm HIV khi sinh

Virus HIV có trong máu, dịch tử cung, dịch âm đạo và cả nước ối của mẹ. Trong quá trình sinh nở virus từ các loại dịch này có thể xâm nhập vào trẻ thông qua hậu môn, mũi, mắt hoặc xây xát khác trên cơ thể trẻ sơ sinh.

Lây nhiễm HIV khi cho con bú

Khi mẹ cho trẻ bú, HIV có thể có mặt trong sữa hoặc qua tổn thương ở núm vú của mẹ xâm nhập vào cơ thể trẻ, đặc biệt khi trẻ đang có tổn thương miệng.

Máu bắn lên da lành có bị lây HIV không?

Như vậy, dựa vào 3 đường lây HIV như trên, bạn không thuộc trường hợp nào nên không thể lây HIV. Các bạn thường hay lo sợ rằng dính máu của người lạ dễ bị lây HIV. Điều đó hoàn toàn là do tâm lý chứ về khoa học là không chính xác. Sống chung với người nhiễm HIV cũng không dễ lây như nhiều người tưởng.

Thậm chí ôm, hôn môi cũng không thể lây HIV. Trường hợp có dính máu thì máu đó phải đủ nhiều và phải bắn lên vùng da bị tổn thương. Thực tế HIV các trường hợp điều trị phơi nhiễm HIV do bắn máu lên da bị xước cũng chưa ghi nhận ai bị nhiễm HIV sau đó.

Làm gì khi có nguy cơ lây HIV?

Nếu vẫn quá lo lắng, sợ mình có vết xước hay gì mà không rõ. Bạn có thể dùng thuốc ARV uống điều trị phơi nhiễm HIV. Trường hợp này gọi là điều trị PEP 72 giờ.

Thuốc ARV là thuốc kháng, ngăn chặn virus sao chép ngược mà cụ thể là virus HIV sao chép. Nó làm cho loài virus này bị quét sạch ở trong máu ngoại vi. Không còn virus HIV, thì đồng nghĩa với việc không thể lây HIV sang cho người khác. Như vậy thuốc ARV ngăn ngừa lây lan HIV bằng cách tiêu diệt nguyên nhân. Không có tác nhân lây truyền thì đương nhiên là không có chuyện lây lan HIV.

Ở thực tế đời sống, chúng ta thường tự bảo vệ mình trước tiên bằng cách chặn đường lây truyền HIV. Ví dụ: quan hệ tình dục an toàn sử dụng bao cao su. Không tiêm chích hoặc làm thủ thuật xuyên da chung dụng cụ với người khác…